کمک های اولیه ورزشی (یخ درمانی)

کمک های اولیه ورزشی در ضایعات عضلانی اسکلتی

سیستم عضلانی اسکلتی یکی از دستگاههایی است که معمولاً هنگام انجام فعالیت های مختلف ورزشی بیش از سایر ارگانها در معرض آسیب های گوناگون می باشد . هنگام بروز ضایعه در این سیستم نخستین واکنش بدن بصورت التهاب تظاهر می کند که درد ، تورم ، اسپاسم عضلانی ، خونریزی و محدودیت حرکتی ...برخی از نشانه های آن می باشد . لذا هنگام وقوع چنین آسیب هایی انجام یکسری اقدامات اولیه درمانی ضرورت ‍پیدا می کند که معمولاً مربیان تیم های ورزشی و پزشکیاران مسئول ارائه این خدمات می باشند .

مهمترین کمک های اولیه در آسیب های ورزشی در PRICE خلاصه شده است که مشتمل است بر :

* حفاظت : در شکستگی ها و دررفتگی ها حفاظت از طریق قرار دادن عضو صدمه دیده در آتل ( Splint ) اعمال می شود . اما در مواردی که آسیب های رباط ها ( Ligaments  ) ، تاندون ها ( Tendons ) و عضلات (Muscles ) وجود داشته است از تکنیکهای بانداژ  جهت حفاظت موضع استفاده می شود . علاوه بر این اقدامات حفاظتی دیگر شامل به حداقل رساندن شوک و یا شرایطی است که موجب آسیب بیشتر بافتی شود . به بیان بهتر مهترین هدف از حفاظت ، حمایت از مصدوم در پیشگیری از صدمات بیشتر می باشد .

* استراحت :  ورزشکاری که دچار آسیب دیدگی می شود را باید بلافاصله از صحنه مسابقه و یا سالن تمرین خارج کرد تا تحت مراقبت های لازم قرار گیرد . استراحت ورزشکار مصدوم از یک استراحت مطلق تا یک استراحت موضعی و نسبی می تواند متغیر باشد .

پس از معاینه چنانچه ورزشکار توانایی بازی کردن بدون درد را داشته باشد و اندام آسیب دیده عمل اصلی خود را حفظ نموده باشد اجازه بازی به ورزشکار داده می شود .

در موارد ذیل ورزشکار مصدوم نباید ورزش را ادامه دهد :

• هنگامی که ورزشکار تب دارد
• هنگامی که ورزشکار سردرد دارد
• هنگامی که ورزشکار حافظه اش کم شده یا دچار گیجی شده و یا احساس وزوز در گوش نماید .
• هنگامی که ورزشکار  درد شدیدی دارد .
• هنگامی که ورزشکار دچار خونریزی شده است .

* یخ درمانی : امروزه بهترین و متداولترین روشی که برای آسیب های عضلانی اسکلتی به کار برده می شود استفاده از یخ درمانی ( Ice Therapy ) است . مهمترین اثرات درمانی یخ ( سرما ) عبارتست از :

الف ) کاهش درد

ب ) کاهش تورم

ج ) کاهش اسپاسم عضلات

د ) کاهش خونریزی و هماتوم

هـ ) افزایش روند ترمیم و بهبودی (  Recovery  )

بافتهای آسیب دیده در اغلب آسیب های ورزشی بلافاصله پس از وقوع طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول آسیب می توان از یخ برای کاهش درد ، تورم ، اسپاسم و خونریزی استفاده کرد .

مدت بکارگیری یخ در موضع بین ۱۰ تا ۱۰ دقیقه می باشد و بویژه در ورزشکارانی که تجربه سرمادرمانی را دارند مفید واقع می شود . متداولترین تکنیک های سرمادرمانی شامل : ماساژ یخ ، حوله سرد ، غوطه ورساختن عضو در آب سرد ، کیسه یخ و اسپری های سردکننده است .

تکنیک های یخ درمانی را هر نیم ساعت یکبار و برای مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از آسیب ، روی موضع باید بکار برد .

موارد عدم استعمال یخ درمانی :

الف ) وحشت روانی از سرما یا یخ

ب ) اختلالات قلبی

ج ) ضایعات عروقی

د) حساسیت به سرما

هـ ) اختلال حس

و ) افراد مسن

ز ) کودکان و سایر افرادی که قادر به بیان میزان سرمای بکار رفته نیستند .

* اعمال فشار بر موضع آسیب دیده : پس از بروز آسیب های ورزشی ، موضع ضایعه دیده متورم می شود . تورم خود عاملی است که روند بهبودی ضایعه را به تأخیر می اندازد . زیرا ایجاد تورم باعث اعمال فشار روی عروق تغذیه کننده موضع گشته آن ها را مسدود می نماید لذا بافتهای آسیب دیده دچار کم خونی شدید می شوند ، که در صورت تداوم تخریب سلولها را در پی دارد . بهترین درمانها جهت کاهش تورم یخ درمانی همراه با اعمال فشار از طریق باند روی موضع آسیب دیده است . بانداژ علاوه بر کاهش تورم ، ناحیه مصدوم را از صدمات بیشتر حفظ کرده ضمن اینکه اجازه حرکات را در دامنه مناسب به ورزشکار ادامه می دهد .

برای اعمال فشار از طریق بانداژ پیشنهاد می شود که بستن باند از چند سانتی متر پایین تر از موضع آسیب دیده شروع گردد و تا قسمتهای فوقانی ناحیه مصدوم ادامه یابد . بانداژ باید بصورت مارپیچ باشد بدین ترتیب که نیمه هر باند باید نیمه باند قبلی را ب‍پوشاند . باند‍پیچی باید با اعمال فشار مناسب انجام گیرد . به صورتی که در بخش های تحتانی باندها محکم تر بسته شده و در قسمت فوقانی از میزان فشار وارده کاسته شود .

پس از باندپیچی باید بطور منظم رنگ پوست ، دما و حساسیت منطقه ضایعه کنترل شود . بعلاوه باید مطمئن گشت که بانداژ روی اعصاب و شریانها فشار وارد نمی کند .

* بالا نگهداشتن عضو آسیب دیده : جهت کاهش تورم علاوه بر یخ و بانداژ فشاری باید عضو مصدوم را طی ۲۴  تا ۷۲ ساعت نخست پس از ضایعه در سطحی بالاتر از قلب ( ۴۵  درجه بالاتر از سطح قلب ) قرار داد